سامانه جامع امور گمرکی (EPL)

۱) EPL چیست و چرا مهم است؟

EPL مخفف Electronic Packing List است و در عمل «سامانه جامع امور گمرکی / پنجره واحد گمرک» برای پیش‌اظهاری و اظهار الکترونیکی کالا محسوب می‌شود. این سامانه هدفش دیجیتالی‌سازی اظهارنامه‌ها، شفاف‌سازی مدارک، اتصال به مجوزدهندگان و تسریع در فرآیند ترخیص است.
EPL پل ارتباطی بین صاحبان کالا / نمایندگان (حق‌العمل‌کارها)، گمرک اجرایی، سامانه جامع تجارت (NTSW) و بانک/نیما برای عملیات ارزی است—یعنی نقطه‌ای است که تقریباً تمام داده‌های تجاری کشور «برای هر محموله» از آن می‌گذرند.

۲) ساختار و زیرسامانه‌های کلیدی EPL (فنی و سازمانی)

ورودی کاربری و سطوح دسترسی: کاربران حقیقی با کدملی و حقوقی با شناسه ملی وارد می‌شوند؛ نقش‌ها شامل: صاحب کالا، نماینده قانونی (وکالت‌نامه/وکیل)، حق‌العمل‌کار، کارگزار حمل، بازرس و کارشناس گمرک است.
زیرسامانه‌های مهم داخل EPL: پیش‌اظهار (Pre-declaration / Packing List)، اظهارنامه (Declaration)، مدیریت اسناد و بارگذاری فایل‌ها، قبض انبار الکترونیک، ماژول پرداخت‌های الکترونیک، ماژول IMEI/گوشی مسافری و پنل گزارشات.
ارتباط سیستمی: اتصال ۲طرفه با سامانه جامع تجارت (ثبت سفارش و مجوزها)، سامانه‌های بانک مرکزی (نیما/سنا) و سامانه‌های استاندارد/بهداشت/قرنطینه جهت استعلام و تأیید مجوزها.

۳) پیش‌نیازها — چه چیزی باید آماده داشته باشید تا وارد EPL شوید؟

حساب کاربری EPL — نام کاربری/رمز را معمولاً از واحد انفورماتیک گمرک محل (حضوری) دریافت می‌کنید؛ مدارک احراز هویت شامل کارت ملی، کارت بازرگانی، وکالت‌نامه (در صورت نمایندگی) و گواهی عدم سوءپیشینه ممکن است لازم باشد.
اسناد تجاری پایه: فاکتور تجاری (Commercial Invoice)، پکینگ لیست، بارنامه (B/L یا AWB)، گواهی مبدا، پروفرما، قرارداد فروش.
مجوزهای خاص: اگر کالا مشمول استاندارد، بهداشت، قرنطینه یا واردات کنترل‌شده است، قبلاً مجوزهای مربوط را از سامانه‌های ذی‌ربط بگیرید (این مجوزها در EPL قابل استعلام و الصاق هستند).
فرمت و اندازه فایل: اسناد معمولاً باید PDF یا JPG با حجم معقول (هر گمرک محدودیت‌هایی دارد) و نامگذاری منظم (Invoice_Ref.pdf، BOL_Ref.pdf) باشند.

۴) ثبت‌نام و گرفتن دسترسی — دقیقاً چه کار کنید (قدم‌به‌قدم)

مراجعه حضوری به گمرک اجرایی منطقه (واحد انفورماتیک) یا هماهنگی با نماینده رسمی گمرک. در آن‌جا فرم درخواست EPL را پر کنید و با ارائه مدارک هویتی و کارت بازرگانی، نام کاربری و رمز عبور دریافت می‌کنید.
پس از دریافت نام کاربری، وارد صفحه اصلی epl.irica.ir شوید و پروفایل را تکمیل کنید (اطلاعات شرکت، کد اقتصادی، آدرس انبار/نمایندگی).
سطح دسترسی و نقش‌ها را تعریف کنید (چه افرادی می‌توانند اظهار بزنند، فایل بارگذاری کنند یا پرداخت انجام دهند). نکته: ارائه وکالت‌نامه رسمی برای نمایندگان الزامی است.

۵) گردش کار کامل یک اظهارنامه در EPL — از لحظه ثبت تا ترخیص نهایی

این بخش فلوچارت ذهنی‌ای‌ست که باید کاملاً درک کنید — هر مرحله می‌تواند زمان‌بر باشد و نیاز به مدارک صحیح دارد.

پیش‌اظهاری (Pre-declaration / Packing list): صاحب کالا یا نماینده اطلاعات اولیه بار (مشخصات کشتی/پرواز، شماره کانتینر، تاریخ بارگیری، وزن ناخالص/خالص، تعداد) را وارد می‌کند تا پرونده در گمرک ایجاد شود و ارزیابی اولیه انجام شود. (این کار باعث تسریع در ورود و بررسی می‌شود).
ایجاد اظهارنامه (New Declaration): اطلاعات سربرگ (صاحب کالا، گمرک مقصد/مبدا، نوع عملیات)، سپس ثبت هر قلم کالا با HS Code (کد تعرفه)، ارزش، واحد، وزن، جنس بسته‌بندی و کد کالا. (دقت در HS Code و ارزش گمرکی حیاتی است).
بارگذاری اسناد: فاکتور، بارنامه، پکینگ لیست، گواهی مبدا و مجوزها را آپلود کنید. هر مدرک باید با نام و مرجع سفارش مطابقت داشته باشد.
ارسال برای بررسی/کنترل مدارک: کارشناس گمرک مدارک را بررسی و در صورت نیاز درخواست تکمیل می‌دهد یا اظهار را برای ارزیابی ارزشی و فیزیکی ارسال می‌کند.
انتخاب مسیر گمرکی (کانال): پس از بررسی اولیه، اظهار ممکن است به کانال سبز (ترخیص بدون بازدید)، کانال زرد (بازرسی مدارک بیشتر) یا کانال قرمز (بازدید فیزیکی/تخلیه کانتینر و بازرسی) ارجاع شود. نکته: انتخاب کانال بر پایه پارامترهایی مانند سابقه صاحب کالا، عدم تطابق اسناد و ریسک محموله تعیین می‌شود.
در صورت نیاز: بازرسی فیزیکی و نمونه‌برداری / آزمایش: هماهنگی با شرکت‌های بازرسی (در صورت لازم) و ارائه نتایج در سامانه.
محاسبه حقوق و عوارض: سامانه مقدار حقوق ورودی، سود بازرگانی، مالیات بر ارزش افزوده و هزینه‌های انبارداری را محاسبه و فیش الکترونیکی تولید می‌کند. (پرداخت‌ها در سامانه/درگاه بانکی انجام می‌شود).
پرداخت و صدور قبض انبار الکترونیک: پس از پرداخت الکترونیک، قبض انبار الکترونیک و مجوز خروج/ترخیص صادر می‌شود.
تحویل کالا و بستن پرونده: خروج فیزیکی محموله، به‌روزرسانی وضعیت در EPL و صدور اسناد نهایی.

۶) انواع اظهارنامه/رویه‌هایی که در EPL پشتیبانی می‌شود

اظهارنامه واردات عادی (Import Declaration)
اظهارنامه صادراتی (Export Declaration)
ورود موقت / خروج موقت (Temporary Import / Export)
ترانزیت داخلی و بین‌المللی
اظهارنامه کالای مسافری (مثلاً رجیستری گوشی IMEI) — ماژول خاصی برای ثبت IMEI دستگاه‌های مسافری وجود دارد.

۷) فایل‌ها، فرمت‌ها و نکات فنی بارگذاری اسناد

فرمت‌های مرسوم: PDF (ترجیحاً متن‌پایدار)، JPG/PNG برای تصاویر، Excel برای لیست‌های بزرگ (در برخی فرم‌ها CSV مجاز است).
نام‌گذاری: همیشه از قالب Type_OrderNo_Ref.pdf استفاده کنید تا در بررسی سریع‌تر شود (مثلاً Invoice_12345.pdf).
اسکن با کیفیت: صفحات فاکتور و بارنامه باید واضح و خوانا باشند؛ مهر و امضا و شماره ارجاع باید قابل‌رویت باشد.
حداکثر حجم: هر گمرک محدودیت فایل دارد؛ معمولاً هر فایل زیر 5 مگابایت و مجموع زیر 30–50 مگابایت پیشنهاد می‌شود (در صورت خطا، اسناد را تقسیم کنید).

۸) محاسبه حقوق و نحوه پرداخت (نکات عملی)

سیستم EPL نرخ‌ها را بر پایه HS Code و جدول تعرفه گمرکی محاسبه می‌کند؛ اختلاف در HS یا ارزش گمرکی موجب اختلاف مبلغ می‌شود.
پرداخت‌ها از طریق درگاه‌های بانکی متصل به EPL انجام می‌شود؛ پس رسید بانکی و شماره تراکنش را نگه دارید.
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و سایر عوارض ممکن است به‌طور جداگانه محاسبه شوند؛ برای برخی کالاها (مثلاً دارو یا مواد غذایی) معافیت یا نرخ متفاوت وجود دارد — حتماً بخشنامه‌های گمرک و وزارت مربوط را بررسی کنید.

۹) مهم — ارتباط EPL با سامانه‌ها و مجوزهای خارجی (NTSW، نیما، استاندارد)

NTSW / سامانه جامع تجارت: ثبت سفارش‌ها و مجوزهای اولیه در NTSW ثبت می‌شود؛ اطلاعات به‌صورت سیستمی به EPL منتقل می‌گردد تا از مغایرت جلوگیری شود.
نیما / بانک مرکزی: اطلاعات مورد نیاز برای تخصیص ارز و رفع تعهد ارزی از طریق ارتباط بین EPL و سامانه‌های بانکی رصد می‌شود.
سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، قرنطینه، محیط زیست و غیره: صدور یا استعلام مجوزها به‌صورت الکترونیکی و اتصال API در روند EPL انجام می‌شود — در نتیجه پیش‌بینی و اخذ مجوز قبل از ورود کالا حیاتی است.

۱۰) ماژول‌های ویژه (IMEI، قبض انبار الکترونیک و گزارشات)

ثبت IMEI گوشی مسافری: بخشی از EPL است که مسافران می‌توانند IMEI را ثبت و عوارض مربوطه را پرداخت کنند — این ماژول روند رجیستری موبایل مسافری را تسهیل کرده است.
قبض انبار الکترونیک: پس از ورود کالا، قبض انبار در سامانه ثبت و به‌صورت الکترونیک صادر می‌شود؛ این سند برای ترخیص و ارائه به گمرک ضروری است.
داشبوردها و گزارشات: EPL گزارشات لحظه‌ای از پرونده‌ها، وضعیت پرداخت‌ها، وضعیت کانال‌ها و آمار محموله‌ها در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

۱۱) خطاهای رایج در EPL و راه‌حل‌های حرفه‌ای

خطای نامعتبر بودن HS Code یا ارزش: همیشه HS را از جدول تعرفه گمرک یا از مشاور معتبر بگیرید؛ اشتباه در HS باعث برگشت یا محاسبه اشتباه عوارض می‌شود.
مغایرت اسناد (Invoice vs Packing List): مقادیر، واحدها یا تعداد باید عیناً در همه اسناد یکسان باشد؛ هر اختلافی کانال را قرمز می‌کند.
خطای عدم تطابق صاحب کالا/وکالت‌نامه: وکالت‌نامه‌ها باید رسمی و برابر اصل باشند؛ نماینده باید در EPL با همان مدارک ثبت شود.
خطای فرمت فایل / حجم: اسناد را به PDF فشرده و صفحات اضافه را جدا کنید.
مشکلات ورود (نام‌کاربری/رمز): در برخورد با خطا، به واحد انفورماتیک گمرک مراجعه حضوری با مدارک احراز هویت بهترین راه است.

۱۲) نکات حرفه‌ای برای تسریع زمان ترخیص (توصیه‌های عملی)

از قبل مجوزهای لازم را بگیرید (استاندارد، بهداشت، قرنطینه) — اگر مجوز را در سامانه نداشته باشید، پرونده در کانال قرمز می‌رود.
HS Code و ارزش‌گذاری را پیش‌تحلیل کنید با یک مشاور تا مغایرت نداشته باشید.
اسناد تمیز، قابل خواندن و با نام‌گذاری منظم آپلود کنید تا کارشناسان گمرک سریع‌تر بررسی کنند.
سابقه عملکرد خوب (سوابق اظهارنامه‌های پیشین) کمک می‌کند پرونده شما شانس بیشتری برای کانال سبز داشته باشد.
ارتباط مستقیم با کارگزاری گمرک/نماینده محلی (حق‌العمل‌کار) برای پیگیری میدانی و هماهنگی بازدیدها حیاتی‌ست.

۱۳) API، یکپارچه‌سازی و اتوماسیون (برای شرکت‌ها)

EPL برای سازمان‌ها امکان یکپارچه‌سازی سیستم‌های داخلی (ERP/WMS) از طریق API یا وب‌سرویس را فراهم می‌کند (بسته به توافق با گمرک) تا اطلاعات اظهارنامه/قبض انبار خودکار ارسال شود. این کار خطاهای دستی را کم و سرعت ترخیص را افزایش می‌دهد.

۱۴) جدول خلاصه فنی — کدام مدارک/اقدامات را کی انجام دهیم

مرحله	سند/اقدام	زمان مطلوب
قبل از حمل	ثبت سفارش در NTSW، اخذ مجوزها	چند روز تا چند هفته (بسته به کالا)
پیش از ورود	ثبت Pre-declaration در EPL	بلافاصله پس از بارگیری/در راه
هنگام ورود	ایجاد اظهارنامه + آپلود فاکتور/بارنامه/پکینگ	بلافاصله در ورود/ترخیص
پس از اعلام کانال	در صورت نیاز: هماهنگی با بازرسی و پرداخت	ظرف 1–5 روز کاری (متغیر)
ترخیص نهایی	پرداخت حقوق و صدور قبض انبار	پس از تأیید مدارک و بازرسی

(زمان‌ها متغیر و وابسته به نوع کالا، گمرک اجرایی و مجوزها هستند).

۱۵) پرسش‌های متداول حرفه‌ای (FAQ کوتاه)

چطور نام کاربری EPL بگیرم؟ به واحد انفورماتیک گمرک محل مراجعه کنید و با ارائه مدارک هویتی/کارت بازرگانی درخواست دهید.
اگر گمرک کانال قرمز داد چه کنم؟ مدارک را بازبینی و اگر شواهد مستند دارید، پرونده را از طریق بخش «اعتراض» یا پیگیری کارشناس مربوطه باز کنید.
آیا می‌شود از راه دور اظهارنامه زد؟ بله — رویه «دوراظهاری» (Remote Declaration) از طریق EPL ممکن است در بسیاری از گمرکات فعال باشد؛ ولی وکالت رسمی و مدارک کامل لازم است.

۱۶) منابع و مراجع برای مطالعه بیشتر (برای خواندن مستندات رسمی و آموزش‌های تصویری)

معرفی و توضیح کلی درباره EPL و عملکردش در درگاه‌های آموزش تجارت و راهنمای گمرک.
آموزش‌های گام‌به‌گام برای ثبت اظهارنامه و «دوراظهاری» (ویدیوهای آموزشی و راهنماهای تصویری).
راهنماهای کاربردی درباره ثبت‌نام و مدارک مورد نیاز برای گرفتن حساب کاربری EPL.

۱۷) چک‌لیست عملیِ نهایی (Download-ready — سریع اجرا کن)

دریافت نام کاربری EPL از گمرک محل (مدارک: کارت ملی، کارت بازرگانی، وکالت‌نامه)
بررسی HS Code و ارزش گمرکی هر قلم کالا (با مشاور در صورت لزوم)
تهیه و اسکن: فاکتور، پکینگ لیست، بارنامه، گواهی مبدا، مجوزها
ثبت Pre-declaration بلافاصله پس از بارگیری
ایجاد اظهارنامه و آپلود اسناد با نام‌گذاری منظم
پیگیری کانال، هماهنگی با شرکت بازرسی (در صورت قرمز)
پرداخت الکترونیک و دریافت قبض انبار الکترونیک
تحویل فیزیکی و بستن پرونده در EPL

در فاتح تجارت بین‌الملل با نزدیک به ۳۰ سال تجربه در حوزه واردات، صادرات و ترخیص کالا، همواره تمرکزمان بر حل عملیاتی مسائل سامانه‌ای و گمرکی بوده است. اگر در ثبت اظهارنامه در EPL، هماهنگی مجوزها، رفع مغایرت اسناد یا تسریع زمان ترخیص نیاز به کمک دارید، تیم تخصصی ما آماده‌ی همراهی شما — از ثبت تا تحویل کالا — به‌صورت مشاوره و اجرای میدانی است.