کالاهای همراه مسافری

کالای همراه مسافری مسیر قانون‌مند و کم‌هزینه‌ای برای آوردن نمونه و کالاهای کم‌حجم هست، اما در عمل مرز «شخصی» و «تجاری» را گمرک تعیین می‌کند. آگاهی از قوانین (اظهار، معافیت، رجیستری موبایل، محدودیت باتری و کالاهای سلامت‌محور) و رعایت مدارک/فاکتور، خطر توقیف و جریمه را به‌طرز قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. Majlis Research Center+1

1) چهار حقیقت پایه — قانون، معافیت، اظهار و تمایز شخصی/تجاری

قانون (پایه): مسافرین موظف‌اند کالای همراه خود را به گمرک اظهار کنند؛ آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی، این الزام و حدود معافیت و رویه‌ها را تعیین می‌کند. Majlis Research Center
سقف معافیت (عملی): رویهٔ جاری بر مبنای آیین‌نامه این است که کالای همراه مسافر «تا سقف ۸۰ دلار» (ارزش دلاری) به‌صورت سالیانه معاف از حقوق ورودی است؛ مازاد در صورت غیرتجاری بودن با اخذ حقوق گمرکی و تشریفات قابل ترخیص خواهد بود. (توجه: مقدار ۸۰ دلار «سقف پایهٔ معافیت» است و در مواردی دستورالعمل‌های تکمیلی یا بخشنامه‌های جدید اجرایی می‌شود؛ همیشه پیش از سفر استعلام کنید). Mehr News
تشخیص «مصرف شخصی» یا «تجاری»: گمرک براساس فاکتورها، بسته‌بندی، تعداد اقلام مشابه، مدل/سریال، و «رفتار واردکننده» (مثلاً فروش قبل/بعد از ورود) تصمیم می‌گیرد. چند نمونه از شاخص‌های تجاری: چند عدد از یک مدل، بسته‌های پلمپ‌شده با لیبل فروش عمده، یا داشتن فاکتورهای حجیم. Eghtesad Online
اظهار کالا: اظهار می‌تواند شفاهی یا با اظهارنامه مخصوص مسافری انجام شود؛ عدم اظهار و کشف در بازرسی، مجازات قاچاق خواهد داشت. Majlis Research Center

2) مدارک و مراحل عملی در فرودگاه (قدم‌به‌قدم)

هنگام خرید: فاکتور رسمی (حتماً به نام خریدار یا «مسافر») بگیر و جعبه/برچسب و سریال را نگه دار.
پرواز: قبل از چک‌این از قوانین شرکت هواپیمایی درباره باتری و کالاهای خطرناک مطلع شو (قوانین هواپیمایی ممکن است سخت‌گیرانه‌تر از گمرک باشد).
ورود به ایران: در گیت گمرک به میز مربوطه مراجعه کن؛ اگر کالایی برای اظهار داری از کانال قرمز/اظهار عبور کن و فرم مسافری را پر کن. (در غیر این صورت از کانال سبز عبور می‌کنی). Bultan News
برای گوشی موبایل: باید IMEI را در سامانهٔ گمرک ثبت کنی (رجیستری) و ظرف مدت تعیین‌شده (معمولاً تا ۳۰ روز برای پرداخت عوارض/ثبت) عمل کنی — در غیر این صورت بعد از مدت مشخص آنتن‌دهی قطع می‌شود. هر پاسپورت معمولاً در عمل فقط یک بار در سال برای رجیستری گوشی مسافری قابل استفاده است (قواعد اجرایی و بخشنامه‌ها). ایسنا+1

3) نکات حساس (قوانین ویژه و کالاهای پرریسک)

تلفن همراه / لپ‌تاپ: مجاز اما اجباری است که IMEI ثبت و عوارض پرداخت شود. تعداد بالای دستگاه از نظر گمرک می‌تواند تجاری تلقی شود. (چند مرجع اجرایی و خبری در این مورد راهنمایی دقیق‌تری دارند). ایسنا+1
پاوربانک و باتری‌های لیتیومی: مقررات ایمنی خطوط هوایی (IATA) و سازمان‌های هواپیمایی کشورها می‌گویند باتری‌های لیتیومی و پاوربانک باید در کیف دستی (Carry-on) حمل شوند؛ محدودیت Wh (وات‌ساعت) وجود دارد — معمولاً تا 100 Wh بدون مجوز و بین 101–160 Wh با اجازه‌ی شرکت هواپیمایی. توجه کن: چند شرکت (از جمله خطوط امارات/فلاي‌دبی) در مواردی محدودیت‌های اضافی وضع کرده‌اند. همیشه قبل از سفر از سیاست خط هوایی مطلع شو. IATA+1
لوازم آرایشی/بهداشتی و غذا: برای ورود اغلب نیاز به مجوز یا تأییدیه سازمان غذا و دارو (IRC یا مجوزهای بهداشتی) هست — مخصوصاً اگر برای فروش وارد می‌شوند. ورود خوراکی‌های باز یا فرآوری نشده خطرناک و گاهی ممنوع است. fdo.iums.ac.ir
طلا و جواهرات: در چارچوب «مصرف شخصی» تا حدود ۱۵۰ گرم زیورآلات ساخته‌شده (طلا/نقره/پلاتین) مجاز است؛ مازاد نیاز به اظهار و گاهی مجوز دارد. خروج شمش و سکه معمولاً محدود یا ممنوع است. مشرق نیوز
کالاهای قاچاق/تقلبی: ورود کالاهای علامت‌دار و تقلبی (کپی برند) به‌شدت خطرناک است — هم توقیف و هم جریمه و پیگرد قانونی دارد.

4) فهرست عملی — کالاهایی که از چین معمولاً مسافرین می‌آورند (مثال‌های دقیق + ریسک/نکته)

تمرکز: بازارهای شناخته‌شده‌ای مثل Yiwu (کالاهای کوچک/کیف‌نقشی/اکسسوری) و Huaqiangbei (Shenzhen) (الکترونیک، قطعات) منابع اصلی‌اند. Yiwu Market Guide+1

کاور موبایل، کابل، هندزفری، محافظ صفحه، لوازم جانبی
- چی می‌شه آورد؟ نمونه و تعداد کم برای «مصرف/نمونه فروش» (مثلاً 1–10 عدد بسته به تنوع) معمولاً مشکلی ندارد.
- ریسک: کالاهای مارک‌دار تقلبی. برای فروش باید مجوز توزیع و عدم نقض حقوق مالکیت فکری را رعایت کنی.
پاوربانک
- می‌تونی بیاری؟ بله ولی در کیف دستی و با توجه به محدودیت Wh/شرکت هواپیمایی. تعداد زیاد به‌عنوان کالای تجاری تعبیر می‌شود. (قوانین IATA را رعایت کن). IATA
قطعات الکترونیک / ماژول‌های ریز (بردها، ماژول‌ها، چیپ و کانکتور)
- کجا خوبه بخری؟ Huaqiangbei (Shenzhen) برای قطعات و آزمون سریع نمونه فوق‌العاده‌ست.
- نکته: قطعات حساس یا دارای کاربرد نظامی/امنیتی ممکن است ممنوع/مشمول مقررات صادرات باشند.
چراغ LED، تجهیزات روشنایی کوچک، آداپتور و پاور استیشن‌های کوچک
- نکته مهم: بعضی محصولات نیازمند استاندارد ایمنی/برق هستند؛ برای فروش در بازار داخلی باید استانداردهای مربوطه رعایت شود.
لباس و پوشاک، کیف و کفش (مارکی/غیرمارکی)
- می‌شه آورد: بله، اما تعداد زیاد و یک مدل مشخص تجاری محسوب می‌شود.
اسباب‌بازی و لوازم خانگی کوچک
- هشدار: اسباب‌بازی‌ها ممکن است نیاز به گواهی استاندارد ایمنی داشته باشند (خطر بلع، مواد شیمیایی).
نمونه‌های تجاری (Sample): آوردن 1–5 نمونه از یک کالا برای تست بازار کاملاً رایج و منطقی است — بسیاری از بازرگانان ایرانی از این روش برای «آزمایش بازار» استفاده می‌کنند. Yiwu Market Guide

5) مثال‌های مشخص از دبی/امارات (Deira, Naif, Dragon Mart) — چه کالاهایی اقتصادیه آوردن؟

عطرهای عربی (برند محلی و نیش): معمولاً قیمت رقابتی، اما دقت کن به اصالت و برچسب‌ها؛ ورود برای فروش نیازمند تاییدیه‌های بهداشتی/برچسب‌گذاری است.
الکترونیک مصرفی (لپ‌تاپ، موبایل، لوازم جانبی): گاهی قیمت رقابتی‌تر نسبت به چین چون توزیع‌کننده‌های بین‌المللی دارند؛ اما قوانین رجیستری و مالیاتی ایران پابرجاست.
طلا و جواهر (Gold souk): خرید زیور شخصی تا وزن مجاز معمولاً متداول است اما اسناد فاکتور و فاکتور رسمی همراه داشته باش. مشرق نیوز
کالاهای برند لوکس: اگر برند اصل بخری، حتماً فاکتور رسمی و گمرکی بگیر؛ بسیاری از خریدهای لوکس در دبی با فاکتور فروشگاهی صادر می‌شود که در گمرک ایران قابل‌استفاده است.

6) تعرفه و محاسبهٔ هزینه (نمونه برای موبایل — جهت شناخت حدود هزینه)

تعرفه‌ها و نحوهٔ محاسبه به‌روز می‌شوند؛ اما نمونهٔ عملیاتی (مطابق بخشنامه‌ها و گزارش‌های ۱۴۰۴–۱۴۰۵): برای گوشی‌های با ارزش بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو تعرفهٔ حقوق ورودی ~۱۵٪ و برای بیش از ۱۰۰۰ یورو نرخ‌های بالاتر اعمال می‌شود (مالیات بر ارزش‌افزوده و عوارض دیگر نیز جداگانه محاسبه می‌شود). برای رجیستری مسافری هم بسته به ارزش، درصدهایی برای عوارض و سود بازرگانی وجود دارد که در بخشنامه‌ها تشریح می‌شود — همیشه قبل از خرید مدل و لیست قیمت گمرک را چک کن. ایسنا+1

7) جدول خلاصه (قابل‌چاپ) — «کلاس کالا / آیا مجاز؟ / نکات کلیدی»

موبایل — مجاز (با رجیستری IMEI) — حتماً IMEI ثبت، حداکثر 1 دستگاه/پاسپورت در عمل (استعلام کن). ایسنا
پاوربانک — مجاز (Carry-on) — محدودیت Wh، از گذاشتن در چمدان خودداری کن. IATA
لوازم آرایشی — مشروط — نیاز به مجوز سازمان غذا و دارو برای ورود تجاری. fdo.iums.ac.ir
قطعات خودرو/قطعات فنی — مجاز (نمونه) — تعداد زیاد تجاری تلقی می‌شود؛ برای فروش رسمی نیاز به ثبت‌سفارش و ترخیص تجاری.
طلا/جواهرات — مجاز تا سقف حدود ۱۵۰ گرم (مصرف شخصی) — فاکتور همراه باشه. مشرق نیوز
غذا/محصولات کشاورزی — اغلب مشروط/ممنوع — مجوز بهداشت لازم است. Iran Best Lawyer

8) الگوی تصمیم‌گیری برای تاجر یا مسافر هوشمند (flow کوتاه)

حجم سفارش ≤ 5 نمونه و فقط برای تست بازار → مسیر «کالای همراه مسافر» مناسب است (فاکتور و جعبه را نگه داشته و اظهار کن).
نیاز به >۵۰–۱۰۰ واحد (یا چند کارتن از یک مدل) → حتمأ از مسیر تجاری و ترخیص رسمی و ثبت سفارش استفاده کن (حمل با کارگو/فریت یا کانتینر).
کالای الکتریکی با باتری → قبل از پرواز قوانین شرکت هواپیمایی و IATA را بررسی کن. IATA

9) ریسک‌ها و راهکارهای کاهش ریسک (Actionable)

ریسک توقیف: نگهداری فاکتور، بسته‌بندی اورجینال، و اظهار صحیح کاهش می‌دهد.
ریسک مالی (تعرفه): محاسبهٔ تقریبی تعرفه قبل از ورود؛ مخصوصاً برای کالاهای گران‌قیمت مثل گوشی یا ساعت. (مثال: آیفون‌های جدید با ارزش گمرکی مشخص و حقوق ورودی متفاوت ثبت می‌شوند.) گجت نیوز+1
ریسک ایمنی پرواز: پاوربانک و باتری در چمدان خطرناک است — در کیف دستی حمل کن و ظرفیت را چک کن. IATA
ریسک حقوق مالکیت فکری: از خرید برندهای مشکوک یا کالاهای کپی خودداری کن — ره‌آوردش توقیف و پرونده قضایی است.

10) مثال عملی (موردکاوی کوتاه — «آزمون بازار از چین»)

سناریو: تو فروشنده لوازم جانبی موبایل هستی و می‌خواهی ۳ مدل جدید قاب و ۵ مدل پاوربانک تست کنی.
پیشنهاد عملی: از Yiwu قاب‌ها را به‌صورت نمونه تهیه کن (هر مدل 3–5 عدد). پاوربانک‌ها را طبق استاندارد حمل کن (تماماً در carry-on، چک Wh). همراه داشتن فاکتور انگلیسی/چینی ترجمه‌شده + عکس صفحه سفارش کمک می‌کند در صورت سؤال گمرک نشان دهی که منظور «نمونه» است. Yiwu Market Guide+1

منابع و مراجع اصلی (برای استناد و مطالعهٔ بیشتر)

آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی — توضیحات مربوط به اظهار و کالای همراه مسافر. Majlis Research Center
گزارش‌ها/اطلاع‌رسانی گمرک و رسانه‌ها درباره سقف معافیتِ کالای همراه مسافر (۸۰ دلار) و روال‌های اجرایی. Mehr News
راهنمای عملی ثبت رجیستری گوشی مسافری و مراحل ثبت IMEI در بدو ورود. ایسنا
راهنمای IATA برای حمل باتری‌های لیتیومی (مسافران) — قوانین حمل پاوربانک و شرایط Wh. IATA
راهنما و توضیحات درباره Yiwu (بازار عمده‌فروشی چین) — محل مناسب برای نمونه‌برداری کالاهای کوچک. Yiwu Market Guide
بخشنامه‌ها/رسانه‌ها درباره تعرفه‌های گوشی (برای دید‌گاه عملیاتی درباره محاسبه تعرفه و عوارض). ایسنا
اطلاع‌رسانی‌های گمرک/رسانه‌ها درباره محدودیت خروج و ورود طلا (۱۵۰ گرم). مشرق نیوز
دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو در زمینه واردات محصولات آرایشی و بهداشتی. fdo.iums.ac.ir

جمع‌بندی و پیشنهاد عملی نهایی (خلاصه‌ای که باید اجرا کنی)

اگر قصد آوردن نمونه یا تست بازار داری: محدود باش، فاکتور رسمی بگیر، جعبه و شماره سریال نگه دار، و در فرودگاه اظهار کن. Yiwu و Huaqiangbei برای نمونه‌برداری عالی‌اند؛ دبی برای عطر/لوازم لوکس و طلا گزینه‌ای سریع است. Yiwu Market Guide+1
برای کالاهای گران‌قیمت (گوشی/لپ‌تاپ/ساعت لوکس): قبل از خرید تعرفه‌های گمرکی را محاسبه کن و آماده پرداخت رجیستری باش. ایسنا
باتری و پاوربانک را در کیف دستی بگذار و قوانین هواپیمایی را چک کن. IATA
اگر حجم کالا تجاری است: از مسیر واردات رسمی استفاده کن (ثبت سفارش، بارنامه، ترخیص رسمی) — آوردن تجاری به‌صورت مسافری ریسک قانونی و مالی بالایی دارد.