کالاهای وارداتی نیازمند مجوز از وزارت جهاد کشاورزی

مقدمه

وزارت جهاد کشاورزی ایران مسئول نظارت بر تولید، تجارت، و سلامت محصولات کشاورزی، دامی، و شیلاتی است. 

این وزارتخانه از طریق زیرمجموعه‌های خود، از جمله سازمان حفظ نباتات و سازمان دامپزشکی، مجوزهای لازم برای واردات کالاهای مرتبط با بخش کشاورزی را صادر می‌کند. 

هدف این نظارت، حفاظت از سلامت عمومی، جلوگیری از ورود آفات و بیماری‌ها، حمایت از تولید داخلی، و رعایت استانداردهای بین‌المللی (مانند IPPC و OIE) است.

 فرآیند اخذ مجوز عمدتاً از طریق سامانه جامع تجارت ایران (ntsw.ir)، سامانه جامع قرنطینه (ppd.mporg.ir) برای محصولات نباتی، و سامانه قرنطینه دامپزشکی (gis.ivo.ir) برای محصولات دامی انجام می‌شود. 

این سند فهرست جامعی از کالاهای نیازمند مجوز از وزارت جهاد کشاورزی، کد تعرفه‌های گمرکی (HS Code)، شرایط اخذ مجوز، مدارک مورد نیاز، و نکات کلیدی را ارائه می‌دهد.

دسته‌بندی کالاهای نیازمند مجوز

کالاهای وارداتی تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. محصولات نباتی: تحت نظارت سازمان حفظ نباتات، شامل محصولات کشاورزی، بذرها، نهال‌ها، و مواد گیاهی.
2. محصولات دامی و شیلاتی: تحت نظارت سازمان دامپزشکی، شامل دام زنده، محصولات دامی، و مواد مرتبط.

۱. محصولات نباتی (تحت نظارت سازمان حفظ نباتات)

این کالاها به دلیل خطر آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای نیازمند مجوز یا گواهی بهداشت نباتی هستند. 

جزئیات این دسته در پاسخ قبلی (در مورد سازمان حفظ نباتات) ارائه شده است، اما به‌صورت خلاصه در اینجا ذکر می‌شود:

• بذرها و مواد تکثیری:

  • انواع: بذر غلات (گندم، ذرت)، بذر سبزیجات (گوجه‌فرنگی، خیار)، پیاز گل (لاله)، نهال (مرکبات).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۲۰۹: بذرها برای کاشت.
    • ۰۶۰۱: پیاز و غده.
    • ۰۶۰۲: نهال و گیاهان زنده.
  • مثال: بذر ذرت، نهال سیب.
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به گواهی بهداشت نباتی و آزمایش).

• میوه‌ها و سبزیجات:

  • انواع: میوه‌های تازه (موز، انبه)، سبزیجات (گوجه‌فرنگی، کاهو).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۸۰۳-۰۸۱۴: میوه‌های تازه و خشک.
    • ۰۷۰۱-۰۷۱۴: سبزیجات.
  • مثال: موز از فیلیپین.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشت و بازرسی).

• دانه‌ها و غلات خوراکی:

  • انواع: برنج، لوبیا، کینوا.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۰۰۶: برنج.
    • ۰۷۱۳: حبوبات.
    • ۱۰۰۸.۵۰: کینوا.
  • مثال: برنج باسماتی.
  • ریسک: کم تا متوسط (نیاز به بازرسی).

• محصولات گیاهی فرآوری‌شده:

  • انواع: یونجه، چوب خام، الیاف بامبو.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۲۱۴: یونجه.
    • ۴۴۰۱-۴۴۰۳: چوب.
    • ۵۳۰۵: الیاف بامبو.
  • مثال: چیپس چوب از ترکیه.
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به ضدعفونی برای چوب).

• گیاهان زینتی و دارویی:

  • انواع: گل‌های شاخه‌بریده، گیاهان دارویی (جینسینگ).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۶۰۳-۰۶۰۴: گل‌ها و گیاهان زینتی.
    • ۱۲۱۱: گیاهان دارویی.
  • مثال: گل رز از هلند.
  • ریسک: متوسط تا زیاد.

۲. محصولات دامی و شیلاتی (تحت نظارت سازمان دامپزشکی)

این کالاها به دلیل خطر بیماری‌های دامی و سلامت عمومی نیازمند مجوز یا گواهی بهداشتی دامپزشکی هستند.

• دام زنده:

  • انواع: گاو، گوسفند، بز، اسب، طیور (جوجه یک‌روزه).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۱۰۱: اسب زنده.
    • ۰۱۰۲: گاو زنده.
    • ۰۱۰۴: گوسفند و بز زنده.
    • ۰۱۰۵: طیور زنده.
  • مثال: گوسفند مولد از استرالیا، جوجه یک‌روزه از ترکیه.
  • ریسک: زیاد (نیاز به گواهی بهداشتی، قرنطینه، و آزمایش بیماری‌هایی مانند تب برفکی).

• گوشت و محصولات دامی:

  • انواع: گوشت تازه یا منجمد (گاو، گوسفند، مرغ)، سوسیس و کالباس.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۲۰۱-۰۲۰۴: گوشت تازه یا منجمد (گاو، گوسفند).
    • ۰۲۰۷: گوشت مرغ.
    • ۱۶۰۱: سوسیس و محصولات مشابه.
  • مثال: گوشت گاو منجمد از برزیل.
  • ریسک: زیاد (نیاز به گواهی بهداشتی و تأیید حلال).

• محصولات لبنی:

  • انواع: شیرخشک، پنیر، کره.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۴۰۱-۰۴۰۶: محصولات لبنی.
    • ۰۴۰۲.۱۰: شیرخشک.
  • مثال: شیرخشک از هلند.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشتی و آزمایش).

• تخم‌مرغ و محصولات مرتبط:

  • انواع: تخم‌مرغ خوراکی، تخم‌مرغ نطفه‌دار.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۴۰۷: تخم‌مرغ تازه.
    • ۰۴۰۷.۱۱: تخم‌مرغ نطفه‌دار.
  • مثال: تخم‌مرغ نطفه‌دار از بلژیک.
  • ریسک: زیاد (نیاز به گواهی و قرنطینه).

• محصولات شیلاتی:

  • انواع: ماهی تازه یا منجمد، میگو، خاویار.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۳۰۲-۰۳۰۴: ماهی تازه یا منجمد.
    • ۰۳۰۶: میگو و سخت‌پوستان.
    • ۱۶۰۴.۳۰: خاویار.
  • مثال: میگو منجمد از تایلند.
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به گواهی بهداشتی).

• خوراک دام و طیور:

  • انواع: کنجاله سویا، ذرت دامی، مکمل‌های خوراک دام.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۲۳۰۴: کنجاله سویا.
    • ۲۳۰۹: مکمل‌های خوراک دام.
    • ۱۰۰۵.۹۰: ذرت دامی.
  • مثال: کنجاله سویا از آرژانتین.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشتی و آزمایش).

• محصولات فرعی دامی:

  • انواع: پوست، پشم، ژلاتین.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۴۱۰۱-۴۱۰۳: پوست خام.
    • ۵۱۰۱: پشم.
    • ۳۵۰۳: ژلاتین.
  • مثال: ژلاتین دامی از چین.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشتی).

شرایط و مدارک مورد نیاز برای اخذ مجوز

اخذ مجوز از وزارت جهاد کشاورزی (سازمان حفظ نباتات یا دامپزشکی) فرآیندی چندمرحله‌ای است که بسته به نوع کالا متفاوت است. 

مراحل کلی و مدارک مورد نیاز به شرح زیر است:

1. ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت:

   • ثبت‌نام در سامانه ntsw.ir و وارد کردن اطلاعات کالا (کد تعرفه، کشور مبدأ، مقدار، ارزش).
   • برای کالاهای با ریسک زیاد (مانند نهال یا دام زنده)، اخذ مجوز پیش از ثبت سفارش الزامی است.
   • دریافت کد رهگیری.

2. درخواست مجوز در سامانه‌های مربوطه:

   • برای محصولات نباتی: سامانه قرنطینه (ppd.mporg.ir).
   • برای محصولات دامی: سامانه قرنطینه دامپزشکی (gis.ivo.ir).
   • مدارک مورد نیاز:
     • کارت بازرگانی معتبر.
     • پروفورما (فاکتور پیش‌فاکتور): شامل جزئیات کالا، قیمت، و مشخصات تولیدکننده.
     • گواهی بهداشتی:
       • برای محصولات نباتی: گواهی بهداشت نباتی (Phytosanitary Certificate) از کشور مبدأ.
       • برای محصولات دامی: گواهی بهداشتی دامپزشکی (Veterinary Health Certificate) و گواهی حلال (برای گوشت).
     • گواهی کیفیت:
       • برای بذرها: گواهی ISTA.
       • برای محصولات دامی: گواهی OIE یا آزمایش بیماری‌ها.
     • گواهی NON-GMO (در صورت نیاز): برای بذرها و خوراک دام.
     • کاتالوگ فنی: برای بذرها، نهال‌ها، یا تجهیزات مرتبط.
     • مدارک گمرکی: فاکتور، لیست بسته‌بندی، قبض انبار، بارنامه، اظهارنامه.
     • نمونه کالا: برای آزمایش در آزمایشگاه‌های مورد تأیید (در صورت درخواست).

3. بازرسی و آزمایش:

   • محصولات نباتی: بازرسی میدانی در گمرک یا مرز برای بررسی آفات و بیماری‌ها. نمونه‌برداری برای آزمایشگاه گیاه‌پزشکی (برای بذر و نهال).
   • محصولات دامی: قرنطینه در ایستگاه‌های دامپزشکی، آزمایش بیماری‌ها (مانند تب برفکی، آنفلوانزای پرندگان)، و بازرسی بهداشتی.
   • در صورت نیاز، ضدعفونی، پلمپ، یا قرنطینه اعمال می‌شود.

4. صدور مجوز:

   • در صورت تأیید، گواهی بهداشت نباتی، گواهی بهداشتی دامپزشکی، یا مجوز ترخیص صادر می‌شود.
   • مدت اعتبار: معمولاً ۶ ماه تا ۱ سال.
   • در صورت آلودگی یا عدم انطباق، کالا مرجوع یا معدوم می‌شود.

5. ترخیص از گمرک:

   • ارائه مجوز یا گواهی به گمرک، پرداخت عوارض، و بازرسی نهایی برای تطابق.

نکات کلیدی و توضیحات تکمیلی

• زمان‌بندی: فرآیند اخذ مجوز ۱ تا ۸ هفته طول می‌کشد، بسته به نوع کالا و نیاز به آزمایش یا قرنطینه. تأخیر در مدارک یا آلودگی کالا زمان را افزایش می‌دهد.
• هزینه‌ها:
  • هزینه ثبت در سامانه‌های قرنطینه.
  • هزینه آزمایش نمونه (گیاه‌پزشکی یا دامپزشکی).
  • هزینه ضدعفونی، قرنطینه، یا انبارداری.
  • عوارض گمرکی (بر اساس کد تعرفه).
• محدودیت‌های ارزی: کالاهای ضروری (مانند بذر غلات، خوراک دام) معمولاً ارز نیمایی دریافت می‌کنند، اما سایر کالاها ممکن است ارز آزاد بگیرند.
• استانداردها:
  • محصولات نباتی: استانداردهای IPPC (مانند ISPM 15 برای چوب) و ISIRI.
  • محصولات دامی: استانداردهای OIE و گواهی حلال.
• نظارت پس از ورود:
  • بازرسی‌های دوره‌ای در مزارع، دامداری‌ها، یا بازار برای اطمینان از سلامت محصولات.
  • کالاهای آلوده توقیف یا معدوم می‌شوند.
• چالش‌ها:
  • سختگیری‌های قرنطینه‌ای برای کالاهای پرریسک (مانند دام زنده یا نهال) فرآیند را پیچیده می‌کند.
  • تغییرات در بخشنامه‌ها یا الزامات ارزی می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
  • هماهنگی بین گمرک، وزارت جهاد، و سازمان‌های زیرمجموعه نیازمند پیگیری است.
• موارد خاص:
  • گندم وارداتی: ممکن است برای ترخیص نیازی به مجوز جداگانه نداشته باشد، اما بازرسی گمرکی و گواهی بهداشت الزامی است.
  • خوراک دام: کنجاله سویا و ذرت دامی نیازمند گواهی NON-GMO و آزمایش هستند.
  • دام زنده: قرنطینه ۱۴ تا ۳۰ روزه در ایستگاه‌های دامپزشکی اجباری است.

دلایل نیاز به مجوز

• جلوگیری از آفات و بیماری‌ها: حفاظت از کشاورزی و دامپروری در برابر آفات قرنطینه‌ای (مانند مگس میوه) و بیماری‌های دامی (مانند تب برفکی).
• حفاظت از سلامت عمومی: اطمینان از عاری بودن محصولات از سموم، بیماری‌ها، یا آلودگی‌های مضر.
• حمایت از تولید داخلی: تنظیم بازار و جلوگیری از ورود کالاهای مشابه داخلی.
• رعایت تعهدات بین‌المللی: پایبندی به کنوانسیون‌های IPPC، OIE، و WTO.
• مدیریت منابع: کاهش خسارات کشاورزی و دامی (سالانه حدود ۳۵% محصولات کشاورزی ایران به دلیل آفات خسارت می‌بیند).

منابع و مراجع

• سامانه جامع تجارت ایران: ntsw.ir
• سامانه قرنطینه نباتی: ppd.mporg.ir
• سامانه قرنطینه دامپزشکی: gis.ivo.ir
• وب‌سایت سازمان حفظ نباتات: ppo.ir
• وب‌سایت سازمان دامپزشکی: ivo.ir
• درگاه ملی مجوزهای کشور: mojavez.ir
• کتاب تعرفه گمرکی ایران: برای کدهای HS.
• استانداردهای ملی ایران (ISIRI): isiri.gov.ir

توصیه‌ها برای واردکنندگان

• استعلام اولیه: پیش از خرید، از بخشنامه‌ها و سامانه‌های مربوطه استعلام کنید.
• آمادگی برای آزمایش و قرنطینه: تأمین نمونه و مدارک کامل برای آزمایش‌های گیاه‌پزشکی یا دامپزشکی.
• رعایت استانداردها: ارائه گواهی‌های IPPC، OIE، NON-GMO، یا حلال.
• پیگیری مداوم: بررسی وضعیت درخواست و هماهنگی با گمرک برای جلوگیری از هزینه‌های انبارداری.