کالاهای وارداتی نیازمند مجوز از سازمان حفظ نباتات (قرنطینه گیاهی)

سازمان حفظ نباتات ایران، زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی، مسئول نظارت بر سلامت محصولات کشاورزی، جلوگیری از ورود و گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی قرنطینه‌ای، و صدور گواهی بهداشت نباتی (Phytosanitary Certificate) برای کالاهای وارداتی و صادراتی است. 

این سازمان بر اساس قانون حفظ نباتات (مصوب ۱۳۴۶) و کنوانسیون بین‌المللی حفاظت از گیاهان (IPPC) فعالیت می‌کند.

 هدف اصلی آن، حفاظت از منابع کشاورزی، تنوع زیستی، و سلامت عمومی از طریق کنترل کیفیت محصولات نباتی وارداتی و جلوگیری از ورود آفات و بیماری‌های مضر است. 

فرآیند اخذ مجوز قرنطینه نباتی از طریق سامانه جامع تجارت ایران (ntsw.ir) و سامانه جامع پایش عوامل خسارت‌زای گیاهی (ppd.mporg.ir) انجام می‌شود. 

این سند فهرست جامعی از کالاهای نیازمند مجوز، کد تعرفه‌های گمرکی (HS Code)، شرایط اخذ مجوز، مدارک مورد نیاز، و نکات کلیدی را ارائه می‌دهد.

دسته‌بندی کالاهای نباتی بر اساس ریسک قرنطینه‌ای

سازمان حفظ نباتات کالاهای نباتی را بر اساس ریسک قرنطینه‌ای به سه دسته تقسیم می‌کند:

1. ریسک کم: نیازی به اخذ مجوز برای ثبت سفارش ندارند، اما برای ترخیص نیازمند گواهی بهداشت نباتی از کشور مبدأ و بازرسی در گمرک هستند.
2. ریسک متوسط: ممکن است برای ثبت سفارش نیازی به مجوز نداشته باشند، اما برای ورود و ترخیص نیازمند گواهی بهداشت نباتی و رعایت شرایط قرنطینه‌ای خاص هستند.
3. ریسک زیاد: برای ثبت سفارش و ترخیص، اخذ مجوز از سازمان حفظ نباتات الزامی است و شرایط سختگیرانه‌ای (مانند آزمایش یا ضدعفونی) اعمال می‌شود.

کالاهای وارداتی نیازمند مجوز یا بررسی قرنطینه‌ای

کالاهای نباتی که برای واردات یا ترانزیت نیاز به مجوز یا بررسی توسط سازمان حفظ نباتات دارند، شامل محصولات کشاورزی، بذرها، نهال‌ها، و مواد گیاهی هستند. 

در ادامه، فهرست این کالاها به همراه کد تعرفه‌های گمرکی و توضیحات ارائه شده است:

۱. بذرها و مواد تکثیری

• بذرهای کشاورزی:
  • انواع: بذر غلات (گندم، جو، ذرت)، بذر سبزیجات (گوجه‌فرنگی، خیار)، بذر گیاهان صنعتی (پنبه، چغندرقند).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۲۰۹: بذرها، میوه‌ها، و اسپورها برای کاشت.
    • ۱۰۰۱.۱۰: بذر گندم.
    • ۱۰۰۵.۱۰: بذر ذرت.
  • مثال: بذر گوجه‌فرنگی، بذر رازیانه (Foeniculum vulgare) از آلمان، بذر ریحان (Ocimum basilicum).
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به گواهی بهداشت نباتی و آزمایش برای آفات و بیماری‌ها).
• پیاز، قلمه، و ریشه:
  • انواع: پیاز گل‌های زینتی (لاله، نرگس)، قلمه‌های رز، ریشه گیاهان دارویی.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۶۰۱: پیاز، غده، ریشه، و قلمه برای تکثیر.
  • مثال: پیاز گل لاله از هلند.
  • ریسک: زیاد (نیاز به مجوز و ضدعفونی).
• نهال و گیاهان پیوندی:
  • انواع: نهال درختان میوه (سیب، مرکبات)، گیاهان پیوندی زینتی.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۶۰۲: گیاهان زنده، نهال، و ریشه‌دار.
  • مثال: نهال زیتون، نهال مرکبات.
  • ریسک: زیاد (نیاز به گواهی عاری از آفات و نگهداری در گلخانه قرنطینه).

۲. میوه‌ها و سبزیجات

• میوه‌های تازه و خشک:
  • انواع: سیب، مرکبات، انار، خرما، میوه‌های گرمسیری (موز، انبه).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۸۰۳-۰۸۱۴: میوه‌های تازه و خشک.
    • ۰۸۰۵.۱۰: پرتقال.
    • ۰۸۰۸.۱۰: سیب.
  • مثال: موز از فیلیپین، انبه از هند.
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به گواهی بهداشت و بازرسی برای آفات مانند مگس میوه).
• سبزیجات تازه و خشک:
  • انواع: گوجه‌فرنگی، خیار، کاهو، سبزیجات خشک‌شده (نعناع، گشنیز).
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۷۰۱-۰۷۱۴: سبزیجات تازه، خشک، یا فرآوری‌شده.
    • ۰۷۰۹.۹۰: سبزیجات متفرقه.
  • مثال: گشنیز خشک از هند.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشت و بازرسی).

۳. دانه‌ها و غلات خوراکی

• دانه‌های خوراکی:
  • انواع: لوبیا، کینوا، جعفری، کنجد.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۷۱۳: حبوبات خشک‌شده (لوبیا، نخود).
    • ۱۰۰۸.۵۰: کینوا.
    • ۱۲۰۷.۴۰: دانه کنجد.
  • مثال: دانه لوبیا از افغانستان، کینوا پوست‌کنده از اکوادور.
  • ریسک: کم تا متوسط (نیاز به گواهی بهداشت و بازرسی در گمرک).
• غلات:
  • انواع: برنج، گندم، جو.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۰۰۶: برنج.
    • ۱۰۰۱: گندم.
  • مثال: برنج باسماتی از هند.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشت و بررسی آفات انباری).

۴. محصولات گیاهی فرآوری‌شده

• یونجه و علوفه:
  • انواع: یونجه خشک‌شده، علوفه بسته‌بندی‌شده.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۲۱۴: یونجه و علوفه.
  • مثال: یونجه خشک از ترکیه.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشت و بازرسی).
• چوب و محصولات چوبی:
  • انواع: چوب خام، چیپس چوب، خرده‌چوب.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۴۴۰۱: خرده‌چوب و چیپس چوب.
    • ۴۴۰۳: چوب خام.
  • مثال: چیپس چوب از ترکیه (حداکثر ضخامت ۳۰ میلی‌متر).
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به گواهی بهداشت و ضدعفونی برای جلوگیری از آفات مانند شب‌پره سفید).
• الیاف گیاهی:
  • انواع: الیاف بامبو، کنف، پنبه.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۵۳۰۳: کنف و الیاف گیاهی.
    • ۵۳۰۵: الیاف بامبو.
  • مثال: الیاف بامبو از چین.
  • ریسک: کم (نیاز به بازرسی در گمرک، بدون گواهی بهداشت).

۵. گیاهان زینتی و گل‌ها

• گیاهان زینتی:
  • انواع: گل‌های شاخه‌بریده، گیاهان آپارتمانی، درختچه‌های زینتی.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۶۰۳: گل‌های شاخه‌بریده.
    • ۰۶۰۲: گیاهان زینتی زنده.
  • مثال: گل رز از هلند، کاکتوس از تایلند.
  • ریسک: متوسط تا زیاد (نیاز به گواهی بهداشت و بازرسی برای آفات).
• گیاهان خشک زینتی:
  • انواع: گل‌های خشک‌شده، شاخه‌های تزئینی.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۶۰۴: شاخه‌ها و گیاهان خشک زینتی.
  • مثال: گل خشک لوندر.
  • ریسک: متوسط (نیاز به بازرسی).

۶. سایر محصولات نباتی

• ریشه‌ها و گیاهان دارویی:
  • انواع: ریشه شیرین‌بیان، گیاهان دارویی خشک‌شده.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۱۲۱۱: گیاهان دارویی و ریشه‌ها.
  • مثال: ریشه جینسینگ.
  • ریسک: متوسط (نیاز به گواهی بهداشت).
• خلال‌ها و پودرهای گیاهی:
  • انواع: خلال پسته، پودر ادویه‌جات.
  • کد تعرفه گمرکی:
    • ۰۹۰۴-۰۹۱۰: ادویه‌جات.
    • ۰۸۰۲.۵۰: خلال پسته.
  • مثال: خلال بادام از ترکیه.
  • ریسک: کم تا متوسط (نیاز به بازرسی).

شرایط و مدارک مورد نیاز برای اخذ مجوز

اخذ مجوز قرنطینه نباتی یا گواهی بهداشت نباتی برای کالاهای وارداتی فرآیندی چندمرحله‌ای است که نیازمند هماهنگی با سامانه‌های الکترونیکی و ارائه مدارک کامل است. مراحل و مدارک به شرح زیر است:

1. ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت:

   • ثبت‌نام در سامانه ntsw.ir و وارد کردن اطلاعات کالا (کد تعرفه، کشور مبدأ، مقدار، ارزش، و مشخصات).
   • برای کالاهای با ریسک زیاد، اخذ مجوز از سازمان حفظ نباتات قبل از ثبت سفارش الزامی است.
   • دریافت کد رهگیری برای ثبت سفارش.

2. درخواست مجوز در سامانه جامع قرنطینه:

   • ورود به سامانه ppd.mporg.ir برای ثبت درخواست گواهی بهداشت نباتی یا مجوز قرنطینه.
   • مدارک مورد نیاز:
     • کارت بازرگانی معتبر.
     • پروفورما (فاکتور پیش‌فاکتور): شامل جزئیات کالا، قیمت، و مشخصات تولیدکننده.
     • گواهی بهداشت نباتی (Phytosanitary Certificate): صادرشده توسط سازمان حفظ نباتات کشور مبدأ، تأییدکننده سلامت کالا و عاری بودن از آفات.
     • گواهی کیفیت (ISTA): برای بذرها، صادرشده توسط وزارت کشاورزی کشور مبدأ.
     • گواهی NON-GMO: تأیید عدم تراریختگی کالا (در صورت نیاز).
     • گواهی آنالیز: شامل ترکیبات و مشخصات کالا (برای دانه‌ها و محصولات فرآوری‌شده).
     • کاتالوگ فنی: برای بذرها و نهال‌ها (مشخصات فنی و شرایط کاشت).
     • مدارک گمرکی: شامل فاکتور، لیست بسته‌بندی، قبض انبار، بارنامه، و اظهارنامه.
     • نمونه کالا: برای آزمایش در آزمایشگاه‌های مورد تأیید (در صورت درخواست).

3. بازرسی و آزمایش:

   • بازرسی میدانی توسط کارشناسان قرنطینه در گمرک یا مرز ورودی برای بررسی سلامت کالا.
   • نمونه‌برداری و ارسال به آزمایشگاه‌های گیاه‌پزشکی برای بررسی آفات، بیماری‌ها، یا آلودگی.
   • در صورت نیاز، ضدعفونی یا پلمپ محموله (برای نهال‌ها یا چوب).

4. صدور مجوز یا گواهی:

   • در صورت تأیید سلامت کالا، گواهی بهداشت نباتی یا مجوز ترخیص صادر می‌شود.
   • مدت اعتبار مجوز: معمولاً ۶ ماه تا ۱ سال (بسته به نوع کالا).
   • در صورت آلودگی یا عدم انطباق، کالا مرجوع یا معدوم می‌شود (با حضور نماینده سازمان حفظ نباتات).

5. ترخیص از گمرک:

   • ارائه گواهی بهداشت نباتی یا مجوز سازمان حفظ نباتات به گمرک.
   • پرداخت عوارض گمرکی و بازرسی نهایی برای تطابق کالا با مدارک.

نکات کلیدی و توضیحات تکمیلی

• زمان‌بندی: فرآیند اخذ مجوز معمولاً ۱ تا ۶ هفته طول می‌کشد، بسته به نوع کالا و نیاز به آزمایش. تأخیر در ارائه مدارک یا آلودگی کالا می‌تواند زمان را افزایش دهد.
• هزینه‌ها:
  • هزینه ثبت در سامانه جامع قرنطینه.
  • هزینه آزمایش نمونه در آزمایشگاه‌های گیاه‌پزشکی.
  • هزینه ضدعفونی یا انبارداری (در صورت نیاز).
  • عوارض گمرکی (بر اساس کد تعرفه و ارزش کالا).
• محدودیت‌های ارزی: کالاهای کشاورزی ضروری (مانند بذرهای اساسی) معمولاً ارز نیمایی دریافت می‌کنند، اما سایر کالاها ممکن است ارز آزاد بگیرند.
• استانداردها:
  • کالاها باید با استانداردهای بین‌المللی IPPC (مانند ISPM 15 برای چوب) و استانداردهای ملی ISIRI مطابقت داشته باشند.
  • گواهی بهداشت نباتی باید شامل اطلاعات دقیق (مانند نام کالا، مبدأ، و شرایط قرنطینه‌ای) باشد.
• نظارت پس از ورود:
  • سازمان حفظ نباتات بازرسی‌های دوره‌ای در بازار یا مزارع انجام می‌دهد تا از سلامت محصولات اطمینان یابد.
  • کالاهای آلوده ممکن است توقیف یا معدوم شوند.
• چالش‌ها:
  • سختگیری‌های قرنطینه‌ای برای کالاهای با ریسک زیاد (مانند نهال‌ها) می‌تواند فرآیند را پیچیده کند.
  • تغییرات در بخشنامه‌ها یا الزامات ارزی ممکن است واردکنندگان را با مشکل مواجه کند.
  • هماهنگی بین گمرک، سازمان حفظ نباتات، و وزارت جهاد کشاورزی نیازمند پیگیری دقیق است.
• موارد خاص:
  • الیاف بامبو از چین: نیازی به گواهی بهداشت نباتی ندارد و تنها بازرسی در گمرک کافی است.
  • دانه لوبیا از افغانستان و جعفری از هند: ریسک کم، نیازمند گواهی بهداشت نباتی و بازرسی.
  • کینوا پوست‌کنده از اکوادور: ریسک کم، نیازمند گواهی بهداشت و بازرسی.
  • چوب خام: به دلیل خطر آفات مانند شب‌پره سفید، نیازمند ضدعفونی و رعایت استاندارد ISPM 39 است.

دلایل نیاز به مجوز

• جلوگیری از ورود آفات و بیماری‌ها: حفاظت از کشاورزی و تنوع زیستی در برابر آفات قرنطینه‌ای (مانند مگس میوه مدیترانه‌ای).
• حفاظت از سلامت عمومی: اطمینان از عاری بودن محصولات از سموم یا آلودگی‌های مضر.
• مدیریت منابع کشاورزی: جلوگیری از خسارت به تولید داخلی (سالانه ۳۵-۳۶% محصولات کشاورزی به دلیل آفات خسارت می‌بینند).
• رعایت تعهدات بین‌المللی: پایبندی به کنوانسیون IPPC و استانداردهای WTO.
• کنترل کیفیت: تضمین سلامت و بازارپسندی محصولات وارداتی.

منابع و مراجع

• سامانه جامع تجارت ایران: ntsw.ir
• سامانه جامع قرنطینه سازمان حفظ نباتات: ppd.mporg.ir
• وب‌سایت سازمان حفظ نباتات: ppo.ir
• درگاه ملی مجوزهای کشور: mojavez.ir
• کتاب تعرفه گمرکی ایران: برای بررسی دقیق کدهای HS.
• استانداردهای ملی ایران (ISIRI): isiri.gov.ir

توصیه‌ها برای واردکنندگان

• استعلام اولیه: پیش از خرید یا حمل کالا، از بخشنامه‌های سازمان حفظ نباتات یا سامانه جامع قرنطینه استعلام کنید تا از نیاز به مجوز مطمئن شوید.
• آمادگی برای آزمایش: تأمین نمونه‌های کافی و مدارک کامل برای آزمایش‌های گیاه‌پزشکی.
• رعایت استانداردهای بین‌المللی: اطمینان از ارائه گواهی‌های IPPC، ISTA، یا NON-GMO.
• پیگیری مداوم: بررسی وضعیت درخواست در سامانه‌ها و هماهنگی با گمرک برای جلوگیری از هزینه‌های انبارداری